Do czego służą wibrysy u kota?

Są to bardzo czułe włosy, które usłane są zakończeniami nerwowymi. Przesyłają one do mózgu niezwykle precyzyjne sygnały. Nasze domowe mruczki wyposażone są w bardzo ostre i czułe zmysły. Czynią one z nich doskonałych i wyjątkowo skutecznych drapieżników. Wibrysy skutecznie dopełniają pozostałe zmysły i w pewien sposób nadrabiają ich niedoskonałości.

Wibrysy - "wąsy" kota

Włosy czuciowe – tak fachowo nazywane są długie kocie „wąsy” znajdujące się po obu stronach ich nosa. Przeważnie nasze futrzaki posiadają ich od 18 do 24. Są o wiele dłuższe i grubsze od zwykłego kociego włosa. Włosy czuciowe mają kształt zwężającego się stożka o dużej średnicy u podstawy. Są grube, proste, długie i sztywne, ale zachowują giętkość. Nie jest znane dokładne pochodzenie wibrysów, chociaż przypuszcza się, że ich pierwowzory występowały już u gadów ssakokształtnych, jako unaczynione włosy. Włosy czuciowe prawdopodobnie ewolucyjnie są następcami tego typu unerwionych narządów odbierających wrażenia dotykowe. Ze wszystkich rodzajów włosów, to właśnie one rozwijają się jako pierwsze w życiu płodowym zwierząt. U kotów włosy czuciowe mają barwę czarną lub białą. Te najbardziej okazałe i od razu przychodzące na myśl znajdują się na policzkach (tzw. wibrysy policzkowe). Jednak wibrysy rozmieszczone są również na innych częściach głowy i szyi kota, wyróżnia się: nadoczodołowe i podoczodołowe, jarzmowe, wargi górnej i dolnej, bródkowe, na kończynach tylnych, na nadgarstkach, wokół szyi.

Wibrysy kota nie posiadają gruczołów potowych, a ich grubość jest co najmniej dwukrotnie większa od grubości pozostałych włosów tworzących kocią sierść. Co ciekawe, kocury mają dłuższe i grubsze wibrysy niż kotki.

To jednak nie różnice w budowie „wąsików” są najważniejsze, ale funkcje jakie one pełnią.

Do czego służą wibrysy?

Kocie „wąsy” dostarczają informacji o najmniejszym ruchu i zmianie w otoczeniu kota. Pozwalają na rozpoznanie wielkości, jakości i kształtu dotykanych elementów. Reakcja kota na wrażenia wibrysów jest błyskawiczna, dzięki przekazaniu przez nie impulsu bezpośrednio do kory czuciowej w mózgu. Taki mechanizm pozwala na sprawną obronę kota, zamknięcie lub zmrużenie oczu, gdy do wibrysa zbliża się dany przedmiot. wyczuwanie nawet niewidzialnych przeszkód, poprzez zmiany ciśnienia czy ruchu a także wibracji powietrza czy wiatru.

Wibrysy kota są nierozerwalnie związane z jego zmysłem widzenia. Pewnie nieraz zauważyłeś, że Twój zwierzak ma problemy z dostrzeganiem rzeczy, które znajdują się bardzo blisko niego. Często dotyczy to smaczków, zabawek albo innego rodzaju drobnych rzeczy. Wynika to z faktu, że koty są dalekowidzami i zdecydowanie lepiej widzą na większe odległości. Wibrysy pozwalają im natomiast rozeznać się w przedmiotach, które znajdują się bardzo blisko. Ocierając się o przedmioty i dotykając ich wibrysami, kot tworzy sobie własną mapę przestrzeni. Można więc śmiało powiedzieć, że te włosy uzupełniają narząd wzroku, który dodatkowo wspierany jest węchem. Koty żyjące na wolności wykorzystują te możliwości głównie w trakcie polowania, zwłaszcza nocą. Wibrysy pomagają im namierzyć zbliżającą się ofiarę. Naukowcy sprawdzili, że nawet koty, które utraciły wzrok wciąż są w stanie upolować mysz właśnie dzięki swoim „wąsikom”.

Nie tylko na pyszczku

Wibrysy na różnych częściach ciała mają bardzo różną funkcję. Te, które umieszczone są na górnej wardze, przekazują kotu informacje na temat tego, czy ofiara jeszcze żyje. Z kolei te umieszczone na łapach monitorują zachowanie łapanego zwierzęcia. Pozwalają chwytać je w odpowiedni sposób i przytrzymywać tak, aby nie uciekło. Włosy umieszczone w okolicach brwi i na policzkach sygnalizują, kiedy coś zbliża się w kierunku kota i pozwalają mu odpowiednio szybko zareagować. Już na pierwszy rzut oka widać, że wibrysy są dużo dłuższe niż inne włosy na ciele kota. Swoją rozpiętością odzwierciedlają całą sylwetkę zwierzaka, dlatego też pozwalają na ocenienie, czy kot zmieści się w dziurę w płocie lub szczelinę za kaloryferem. Natomiast te znajdujące się na nadgarstkach sygnalizują na jaką odległość może się wspiąć lub na jaką powierzchnię skacze. Włosy czuciowe identyfikują kotu każdą powierzchnię terenu i dzięki temu nasze koty poruszają się z charakterystyczną gracją tak samo w dzień, jak i w nocy. Dobrze wiadomo o tym, że koty “widzą” w ciemnościach, ale czy to na pewno tylko właściwość kociego oka, czy może właśnie „wąsów”? Wibrysy są tak czułe, że potrafią rozpoznać nawet najmniejszą zmianę w otoczeniu poprzez odczuwanie różnić w cyrkulacji powietrza. Próbowaliście kiedyś zaskoczyć kota wypoczywającego na kanapie z przymkniętymi oczyma? Nie jest to takie proste, gdyż ich wąsy wysyłają im sygnały o każdym zbliżającym się elemencie. Także w ciemności koty dzięki swoim wąsom nigdy nie wpadną w poprzestawiane meble, czy przedmioty. Ich włoski wyczują wcześniej, gdzie znajdują się potencjalne przeszkody.

Czy można obciąć kotu wąsy?

Włosy czuciowe u kotów nie linieją. Wibrysy mogą wypadać ze starości, jednak zależne jest to od każdego włosa z osobna a na miejscu wypadniętego wyrasta nowy. Zazwyczaj dzieję się tak mniej więcej co 2 – 3 miesiące, o ile nie została uszkodzona cebulka włosa. Jeżeli zauważymy nadmierne wypadanie większej ilości wibrysów u swojego kota należy pilnie skontaktować się z lekarzem weterynarii, gdyż nie jest to naturalne zjawisko. Absolutnie nie można kotom wyrywać, ucinać czy nawet skracać włosów czuciowych. Są to ich narzędzia zmysłu, równie istotne co oczy, uszy i inne a kot ich pozbawiony staje się właściwie bezbronny. Naukowcy przeprowadzili badania, które wykazały, że koty bez swoich wąsów nie są w stanie normalnie funkcjonować. Tracą swoje umiejętności oceny szerokości otworów, przez co często zdarza im się utknąć w nietypowych miejscach. Koty tracą swój zmysł równowagi podczas stania i poruszania się – jest im o wiele trudniej np. biec prosto. Są zdezorientowane, często zdarza im się upaść bez powodu, nawet idąc powoli. Znika gracja ich ruchów, częściej wpadają także na stojące blisko nich przeszkody. Kot bez „wąsów” nie jest w stanie reagować na zbliżające się niebezpieczeństwo, może potykać się o przedmioty, haczyć się o gałązki czy przeszkody. Nie jest w stanie zlokalizować dokładnie jedzenia, w ciemności odnaleźć drogi, skacząc – wymierzyć odległości i dlatego zdarza im się nie doskoczyć do obranego celu i przypadkowo spaść, zostają uwstecznione wszystkie zdolności wyczuwania. Spada także zdolność życia w grupie u kotów, ponieważ osobnik z uszkodzonymi wąsami lub całkowicie ich pozbawiony, nie jest w stanie komunikować się z resztą kotów. Kot bez wibrysów odczuwa silny dyskomfort fizjologiczny, czuje się nieswojo i niepewnie. Prowadzi to do dalszych problemów behawioralnych i znacznego pogorszenia samopoczucie. Niektórzy naukowcy wskazują także na możliwość występowania bólów fantomowych w miejscach uszkodzonych cebulek po wibrysach. Kocie ‘wąsy” są delikatne i ciągnięcie za nie sprawia kotu nie tylko dyskomfort, ale wręcz ból. W żadnym wypadku nigdy nie wolno obchodzić się z nimi brutalnie i trzeba na to koniecznie uczulić na to dzieci.